Artykuł adresowany jest przede wszystkim do rodziców, ale także do tych, którzy w przyszłości planują zostać rodzicami. Dziecko chce być dobre. Jeśli nie umie - naucz. Jeśli nie wie - wytłumacz. Jeśli nie może - pomóż.

 Autor: Cichy Marek - Certyfikowany Specjalista Psychoterapii Uzależnienia i Współuzależnienia (certyfikat Krajowego Biura Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii), Certyfikowany Specjalista Psychoterapii Uzależnień Dzieci i Młodzieży, pedagog. Przyjmuje pacjentów w CM Grapa Medica dorosłych i młodzież od 14 r.ż., młodsze dzieci za zgodą rodzica/opiekuna. 

 Zarówno tytuł jak i początek tego artykułu to cytaty zaczerpnięte z twórczości Janusza Korczaka. Takie dwa krótkie cytaty, a ile mądrości w sobie niosą. O czy nam, dorosłym mówią? Żebyśmy dbali o dobrostan naszych pociech, uczyli je, tłumaczyli i pomagali w byciu dobrymi. Na nas jako dorosłych spoczywa obowiązek, ale i przyjemność wychowywania, kształtowania i dawania poczucia bezpieczeństwa naszym dzieciom. Tym, którym to się udaje gratuluję, bo jest to nie lada wyczyn. Ten artykuł skierowany jest do tych, którzy mają problemy, z którymś z powyższych aspektów wychowania. Oczywiście jednych i drugich zachęcam do zapoznania się  z lekturą.

Dorosły, kim jest w życiu dziecka, a później dojrzewającego nastolatka?

Najpierw w pierwszych latach  życia jesteśmy najważniejszymi osobami dla dziecka. Karmimy je, dbamy o jego higienę, zaspokajamy jego potrzeby i najważniejsze dajemy poczucie bezpieczeństwa. Później jesteśmy dla nich wsparciem i ważnymi dorosłymi, na których się wzorują.Dzieci się na nas wzorują podglądają nas i naśladują. Trzeba pamiętać, że mogą nie słuchać naszych poleceń, ale zawsze słuchają nas!!!Wiele razy spotykałem się z rodzicami, którzy przychodzą po poradę i przedstawiając problem pytają się skąd się wziął. Bo na przykład piętnastoletnia Karolinka zamiast mówić spokojnym głosem tylko krzyczy. Bo Janek, szesnastolatek, spędza całe dnie przed komputerem. Bo Ania ma już siedemnaście lat, a  nie potrafi słuchać poleceń, wpadła w złe towarzystwo pali papierosy i pije alkohol. I jakie jest zdziwienie rodziców, kiedy im uświadamiam, że tata Karolinki w domu wydaje polecenia krzykiem, że rodzice Janka wieczorami oglądają tylko telewizję albo są pochłonięci tym co znajdą w tablecie. A rodzice Ani oboje palą papierosy w domu, a ojciec codziennie wieczorem wypija sobie dwa piwka przed telewizorem. Brzmi znajomo ??? A takich przykładów jest bardzo wiele. Pamiętajmy, że nasze dzieci są odbiciem tego co się dzieje w domu. Jeśli rodzice spokojnie rozmawiają, okazują uczucia, przytulają się, są cierpliwi to dziecko będzie podobne. Natomiast jeśli rodzice są agresywni, oziębli, obcy i wybuchowi to nie dziwmy się, że nasze pociechy podobnie się zachowują.Kontrola rodzicielska polega na tym, że wiemy kiedy, gdzie i z kim nasze pociechy się spotykają. Zalecam aby zawsze mieć kontakt, do kogoś z grupy rówieśniczej z kim możemy się skontaktować jeśli będzie pilna potrzeba, a nasz syn lub córka nie odbierają połączeń. Oczywiście pamiętajmy aby tego nie nadużywać, bo pozbawiamy wtedy nasze dziecko autonomii i odczuwa ono, to jak presję i nadmierną kontrolę czyli brak zaufania.Cierpliwość i gotowość do wysłuchania naszych dzieci.Wiąże się to z wypracowaniem czasu tylko dla dziecka - kiedy może nam ono powiedzieć o swoich problemach. Oczywiście jeśli chce, a nie zostaje przymuszone, bo może to przynieść odwrotny skutek. Dziecko zamiast nam ufać i wpuścić do swojego świata, zamknie się w nim i będzie nas traktować jak intruza, a nierzadko jak wroga. Pamiętajmy, że dla dojrzewającego nastolatka, jako dorośli jesteśmy mało atrakcyjni, jednak kiedy wie, że jesteśmy "obok" gotowi do wysłuchania go i pomocy, dajemy mu poczucie bezpieczeństwa i wsparcia. To bardzo ważne żeby wiedział, że ma w nas ostoję, bo nie zawsze z tego skorzysta, ale sama wiedza będzie go wzmacniać.Uzależnienia. Ja wolę sformułowanie szkodliwe używanie ze względu na mniejszy stopień stygmatyzacji takiego problemu. Uzależnienia, zwłaszcza w mniejszych społecznościach, kojarzą się z alkoholizmem, narkomanią itp. Panuje opinia, że "jest to wstydliwa przypadłość, o której lepiej nie mówić, a osoba, która ją ma zazwyczaj jest sama sobie winna i powinna się wstydzić".Nic bardziej mylnego. Uzależnienie to choroba jak każda inna i proszę mi uwierzyć, że nie spotkałem nikogo, kto uznał, że samemu chciał na nią zachorować. Nie będę się skupiać na uzależnieniu od środków psychoaktywnych, skupię się w tym miejscu nad uzależnieniami behawioralnymi.Podając za Wikipedią: C. Guerreschi uzależnienia behawioralne określa mianem tzw. nowych uzależnień, w których "substancje chemiczne nie odgrywają żadnej roli", a ich przedmiotem są "zachowania i działania akceptowane społecznie".Przykłady zachowań wypełniających definicję uzależnienia behawioralnego:

• patologiczny hazard
• uzależnienie od komputera/sieci internetowej
• pracoholizm
• zakupoholizm
• uzależnienie od seksu/pornografii
• uzależnienie od ćwiczeń fizycznych
• uzależnienie od telefonu komórkowego
• uzależnienie od jazdy samochodem
• kompulsywne objadanie się

Szkodliwe zachowanie, które można zdiagnozować, a w najnowszej klasyfikacji chorób ICD 11, większość z problemów behawioralnych jest już zdiagnozowana jako choroba, nie powinno być stygmatyzowane.Pamiętajmy także, że chorobę można wyleczyć. Czasami udaje się to zrobić w rodzinie. Jednak ja zachęcam do szukania pomocy u specjalistów.Hazard, nadmierne używanie sieci oraz inne szkodliwe zachowania, dzięki pomocy farmakologicznej, a zwłaszcza psychoterapii można wyleczyć. Czym szybciej zauważymy szkodliwe zachowanie u naszych dzieci, tym szybciej możemy zareagować, a przy wsparciu terapeuty, zahamować rozwój choroby i przyspieszyć zdrowienie.Zachęcam do kontrolowania co nasze pociechy robią w internecie. "Przygoda" z hazardem lub pornografią najczęściej tam się zaczyna. Profilaktyka polegająca na rozmowie z dzieckiem, puszczenie mu filmu np.:

[WIDEO]922[/WIDEO]

,

[WIDEO]928[/WIDEO]

, może być tym co uchroni młodego człowieka przed uzależnieniem.Pamiętajmy, że norma korzystania przez osoby niepełnoletnie z sieci/telefonu komórkowego itp. to dwie godziny dziennie. Nie zaliczamy do tego czasu poświęconego na pracę bądź naukę. U osób dorosłych ten czas nie powinien przekraczać czterech godzin dziennie.Poniżej mają Państwo miernik takiego czasu, który można ze swoim dzieckiem codziennie wypełniać. Instrukcja:Zegar czasu za pomocą linijki i kolorów zakreśl czas spędzany przed ekranami:

• Czerwony - komputer
• Zielony - telefon
• Niebieski - TV
• Brak koloru: czas wolny/bez ekranuPo tygodniowym zapisie, możemy stwierdzić czy my lub nasze dziecko zachowujemy normy.Jeśli okaże się, że ten czas jest przekroczony, próbujemy najpierw samemu go ograniczyć. Jeśli się nie uda polecam zgłosić się do specjalisty (np. psychoterapeuty uzależnień).Podobnie jest z innymi szkodliwymi zachowaniami, których nadużywamy. Jeśli nie możemy ich ograniczyć (np. internet, trudno w dzisiejszych czasach funkcjonować bez sieci, redukujemy czas do zdrowych norm), bądź hazard (redukujemy do zera) także zalecam spróbować to zrobić ze specjalistą.I na koniec kilka bardzo ważnych wskazówek.

  Jak pomóc naszemu dziecku, które czuje lęk?

  Dla dorosłych dziecięce lęki mogą wydawać się irracjonalne. Jednak musimy mieć świadomość, że dla dziecka są one prawdziwe i nie można tego bagatelizować ani podważać. Pamiętajmy, aby dostosowywać komunikację do wieku naszych dzieci. Najczęściej popełnianym błędem, że traktujemy nasze pociechy jak dorosłych, kolegów lub "poddanych". Jesteśmy rodzicami i tak się zachowujmy. Stawiając granice, bądźmy konsekwentni. Nagradzajmy dobre zachowania, a złych nie karzmy tylko wyciągajmy konsekwencje. I pamiętajmy o komunikacji, żeby była jasna i zrozumiała. I co najważniejsze słuchajmy !!!

  Pamiętajmy co może zrobić rodzic?

  1. Wysłuchać dziecko z cierpliwością i życzliwością.
  2. Nie stosować tzw. "terapii szokowej", czyli próby celowego narażania dziecka, aby zmierzyło się bezpośrednio z czynnikiem lękotwórczym.
  3. Czytać bajki terapeutyczne (u młodszych dzieci|), które odnoszą się do konkretnej sytuacji danego lęku.
  4. Normalizować reakcje lękowe, czyli rozmawiać z dzieckiem o tym, że lęk jest emocją, która jest powszechnie przeżywana i która pomaga nam ocenić poziom zagrożenia w niektórych sytuacjach.
  5. Uczyć dziecko dostrzegania wskazówek z ciała i myśli, które świadczą o zbliżającym się lęku i stosowania wówczas technik relaksacyjnych.
  6. Sprawdza się stosowanie Mindfulness, jogi dla dzieci.
  7. Można wspólnie z dzieckiem ćwiczyć rozwiązywanie problemów. 

  Taki trening należy robić kiedy dziecko jest spokojne. Składa się on z następujących kroków:

  • określenie, na czym polega problem,
  • znalezienie wielu możliwych rozwiązań, nawet irracjonalnych, zapisanie ich na zasadzie tzw. burzy mózgów,
  • wybranie 2-3 najlepszych rozwiązań zdaniem dziecka,
  • ocena zysków i strat dla każdego wybranego rozwiązania,
  • wybór rozwiązania,
  • zaplanowanie działań,
  • ocena efektów.

  Pamiętajmy, że jako rodzice, kiedy pojawi się problem, nie jesteśmy odosobnieni. Są specjaliści, którzy mogą nam i naszym dzieciom pomóc odzyskać równowagę. Mogą także doradzić jak nie popełniać tzw. błędów wychowawczych oraz jak radzić sobie najlepiej z wychowaniem bo pamiętajmy, że "kiedy się śmieje dziecko, śmieje się cały świat".

GRAPA MEDICA

Al. Wojska Polskiego 4

05-520 Konstancin-Jeziorna

tel. 22 717 40 03 lub 01

www.przychodniagrapa.pl

 Zadanie dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.